Động Ngườm Ngao nằm trong lòng một quả núi thuộc bản Gun (xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, Cao Bằng) cách thác Bản Giốc gần 5 km. Động được phát hiện năm 1921, đưa vào khai thác du lịch năm 1996 và được công nhận là danh thắng cấp quốc gia năm 1998.

Động có tên gọi rất lạ là Ngườm Ngao nhưng ẩn dưới cái tên này là sự tích kì thú. Ngườm Ngao trong tiếng Tày có nghĩa là “Hang hổ”. Tương truyền rằng, xưa kia trong động có rất nhiều hổ dữ sinh sống, chúng thường vào các bản xung quanh để bắt gia súc của dân địa phương. Người dân đã đặt bẫy bắt hết được hổ và từ đó được sống yên lành. Vì vậy, người dân tộc Tày mới đặt tên động là Ngườm Ngao. Tuy nhiên cũng có truyền thuyết kể rằng những tiếng gầm rú được phát ra nhờ tiếng suối nước chảy trong động tạo lên nghe giống tiếng gầm của hổ dữ vì vậy người dân đặt tên động là Ngườm Ngao.

Ngườm Ngao là một món quà vô giá mà thiên nhiên ban tặng cho Cao Bằng. Hang động có tổng chiều dài 2144 mét, gồm 3 cửa chính: Ngườm Ngao, Ngườm Lồm và Bản Thuôn. Theo các nhà nghiên cứu khoa học, hang động này là hang động đá vôi được hình thành cách ngày nay khoảng 400 triệu năm. Vào mùa hè, nhiệt độ trong hang động tạo cho du khách cảm giác mát mẻ, vào mùa đông thì lại rất ấm áp.

Bước vào trong động, cảnh quan thiên nhiên với nhiều khối nhũ đá lạ mắt sẽ làm du khách cảm thấy choáng ngợp. Vô vàn măng đá mọc từ dưới lên, nhũ đá từ trên các vòm đá cao rủ xuống với nhiều hình dạng, phản chiếu ánh sáng lung linh, huyền ảo. Đặc biệt nhũ đá trong động có màu khác hẳn với những hang động ở địa phương khác bởi lượng canxi pha nhiều tạp chất. Các khối đá vô tri nhưng lại cho phép trí tưởng tượng của con người thỏa sức bay bổng, phiêu du với những khối đá giống hình người, cây rừng, con vật, nàng tiên đang chải tóc, búp sen, bầu sữa mẹ...

Hai điểm thu hút du khách chụp ảnh nhất là đài sen úp ngược và cột đá cô đơn. Chuyện kể rằng, ngày xưa có một vị phật ngồi trên đài sen tu mãi mà không thành chính quả. Vì quá buồn chán, nản chí nên ngài đã úp ngược đài sen xuống, còn mình thì biến thành cột đá đứng bên cạnh. Và từ đó, tương truyền rằng nếu như hứng được những giọt nước từ bàn tay Phật rớt xuống, rồi xoa lên mặt, người đó sẽ gặp được nhiều điều may mắn.

Càng đi sâu vào trong lòng động, vẻ đẹp càng lung linh, quyến rũ. Nhiều ngóc ngách chỉ một người đi lọt, hay có đoạn nhũ đá từ trần hang đột ngột chắn ngang lối đi, phải cúi gập người mới qua được. Nét độc đáo tạo thành điểm nhấn của danh thắng Ngườm Ngao là những thửa ruộng bậc thang do sàn đá vôi bị xâm thực và phong hóa nhiều triệu năm tạo thành. Đôi khi, du khách sẽ bắt gặp những con suối nhỏ trong động và tiếng nước chảy róc rách nghe rất vui tai. 

Tất cả đều hoàn toàn tự nhiên, không có bàn tay của con người can thiệp, vì vậy động Ngườm Ngao càng trở nên cuốn hút, mang vẻ đẹp hùng vĩ, tráng lệ. Mặc dù tỉnh Cao Bằng mới chỉ đưa vào khai thác khoảng 1km phục vụ khách du lịch khám phá, tham quan nhưng động Ngườm Ngao vẫn là một địa điểm du lịch không thể bỏ qua khi đến với Cao Bằng.